ارداق

 ساعت 11 شب است که صدایی زمین و زمان را می لرزاند اول فکر می کنی کسی با مسلسل شلیک می کند اما کافی است نگاهی به خیابان بیفکنی. یک کارگر افغانی-احتمالا بدون مجوز اقامت- با وسیله ای در حال سوراخ کردن زمین است. کمی آن طرف تر یک وانت ایستاده پر از تجهیزات فنی آرم شرکت آب و فاضلاب هم روی آن . اصلا چه فرقی می کند آرم مخابرات، برق یا هر جای دیگر. مهم این است که قرار است آسفالت نو نوار خیابان را جراحی کند تا یکی از رگ های حیات زندگی مدرن در آن کاشته شود. چه کسی مقصر است شاید هیچکس، شاید همه. آنگاه چیزی درون تو جیغ می زند: «اینها همه از سر ناهماهنگی نهادهای خدمات رسان است.»
    وظایف شورای شهر چیست این سؤالی است که هر کسی پاسخی برای آن دارد اما در یک نقطه همه اشتراک دارند و آن
    سر و سامان بخشیدن به امور شهری و روستایی است اما در گام اول باید با انتخاب شهرداران و دهیاران با صلاحیت زمینه را برای اجرای وظایف آماده کرد.
    
    پارلمان های محلی
    آنچه که مردم از کار شورا مشاهده کرده اند تهیه و تصویب طرح هایی برای عمران و آبادانی شهرها و روستاهاست. لوایحی که از سوی شهرداری ها می آید نیز بخش دیگری از مصوبات این نهاد محسوب می شود بنابراین از هر کسی که درباره وظایف شورا بپرسی، یک مجلس محلی در گفته های خود را ترسیم می کند.
    «جواد آرین منش» نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی درباره جایگاه و وظایف شوراها به سرویس گزارش کیهان می گوید: «شوراها حرکتی است در جهت ایجاد پارلمان های محلی در شهرها و روستاها. عمده وظایف شوراها نیز در حال حاضر به اداره امور شهرها و روستاها در حوزه هایی چون عمران و آبادانی، نظارت بر عملکرد شهرداری ها، تلاش در جهت توسعه امکانات رفاهی و بهداشتی، نظارت بر معماری ساختمان ها، توسعه شبکه حمل و نقل و حل مشکلات ترافیک معطوف شده است.»
    
    انتظارات واقعی کلانشهرها از شوراها
    به هر کدام از کلانشهرهای ایران که سفر کنی آسمان یک رنگ است فقط غلظت لاجوردی اش کم و زیاد می شود. تهران که اساسا آسمانش رنگ دیگر شهرها نیست و مردم تهران به گفته خودشان اگر روزی دود نخورند، مریض می شوند. مشکلات دیگر نیز در همه شهرهای بزرگ وجود دارد لیکن با شدت و ضعف کمتر یا بیشتر.
    «جواد آرین منش» نماینده مردم مشهد که به گفته او بزرگترین شهر مذهبی جهان محسوب می شود درباره مشکلات کلانشهرها بویژه مشهد می گوید: «بافت فرسوده پیرامون حرم امام رضا علیه السلام، شبکه حمل و نقل با توجه به کثرت جمعیت ساکن و زائر، جمعیت 600 هزار نفری حاشیه نشین شهر و مشکلات خاص حاشیه نشین ها، معماری نامتناسب با یک شهر مذهبی، آلودگی هوا و کمبود امکانات فرهنگی همچون کتابخانه و فرهنگسرا از جمله مشکلات کلانشهر مشهد است.»
    وی ادامه می دهد: «مشهد یک شهر ویژه است و نیازمند نگرشی خاص از سوی دولت و مجلس .سالانه 20 میلیون زائر دارد که این عدد در 20 سال آینده به 40 میلیون نفر می رسد بنابراین مشهد یک شهر ملی است و به پروژه های آن باید ملی نگاه کرد. وظیفه شورای شهر است که امکانات بیشتری مطالبه کند و وظیفه دولت و مجلس است که شورای شهر مشهد را در این ارتباط یاری رسان باشند.»
    
    چند باره کاری ها
    یکی از مشکلات تمام شهرها و روستاها ناهماهنگی میان ارگان ها و نهادهای خدمت رسان در انجام امور است. بارها شاهد بوده ایم که خیابانی آسفالت شده اما شرکت های آب، برق، گاز، تلفن و امثال اینها هنوز سیاهی آسفالت به خاکستری نگراییده، آنرا می شکافند تا لوله ای یا سیمی را در دل زمین جا بدهند. این مسئله کار را برای مردم، شهرداری، شورا و حتی همان نهادهای خدمات رسان مشکل می کند و نارضایتی عمومی را بوجود می آورد.
    حمیدرضا فولادگر نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به چند باره کاری هایی که در شهرها و روستاها وجود دارد به سرویس گزارش کیهان می گوید: «اگر شهرداری و شورای شهر عهده دار عمران شهری و روستایی باشند و امور آنها به طور هماهنگ به سرانجام برسد از چند باره کاری ها جلوگیری می شود.»
    وی می افزاید: «حتی مسائل فرهنگی- آموزشی شهرها باید به خودشان واگذار شود که الان بخش هایی از این کار در شهرهای توریستی انجام می گیرد اما نام آن را نمی توان مدیریت واحد شهری نامید.»
    
    مدیریت واحد شهری از دو نگاه
    آنچه کارشناسان، تحلیلگران، نمایندگان مجلس و اعضای شوراها می گویند همگی دربردارنده یک نکته است؛ مدیریت واحد شهری برای هماهنگی امور شهرها و روستاها یک ضرورت است لیکن در تعریف آن دو دیدگاه مشخص وجود دارد که اشتراکات و افتراقات چندی نیز دارد.
    «جواد آرین منش» نماینده مردم مشهد درباره مدیریت واحد شهری می گوید: «براساس اصل صدم قانون اساسی، یکی از ضرورت های ارتقاء جایگاه شوراهای شهر و کارآمد شدن آنها در انجام وظایف خود، توسعه اختیارات شوراهای شهر و ایجاد مدیریت واحد شهری است. فلسفه وجودی این اصل برطرف شدن ناهماهنگی ها، تداخل در وظایف سازمان های خدمات رسان، تعدد مراکز تصمیم گیری در روستاها و شهرها و در نتیجه ایجاد نارضایتی در مردم، ضایع شدن بیت المال و ایجاد مشکلاتی چون ترافیک بویژه در کلانشهرها است.»
    وی درباره چگونگی کار دستگاه های مختلف در یک نظام هماهنگ کاری خاطرنشان می کند: «هر سازمان و نهادی کار خود را در ارتباط با شهر و روستا انجام می دهد اما از یک مرکز تصمیم گیری مدیریت می شود تا از چند باره کاری جلوگیری شود. به نظر من شوراهای سوم باید بدنبال برقراری مدیریت واحد شهری باشند که البته همکاری مجلس و دولت نیز لازم است.»
    سخنان «آرین منش» در حالی است که «عباس حاج رسولی ها» رئیس شورای شهر اصفهان در دوره سوم تعریف دیگری از مدیریت واحد شهری ارائه می دهد: «در طرح مدیریت واحد شهری، تصمیم گیری و اجرای 23 وظیفه به شهرداری و شوراها منتقل و تفویض اختیار می شود. کل این مسئولیت ها و وظایف به همراه بودجه های آن در اختیار شوراها و شهرداری ها قرار می گیرد چرا که دولت نمی تواند به تمام امور شهری و روستایی رسیدگی کند و در نتیجه هزینه بالا و بهره وری پایینی برای مردم و دولت دارد.»
    وی می افزاید: «در صحبتی که با رئیس جمهور داشتیم، ایشان هم موافقت خود را با این طرح اعلام کرد. به این ترتیب، اختیارات وزارتخانه ها و سازمان های دولتی همراه با اعتباراتشان به شورا و شهرداری ها واگذار می شود. ضمن اینکه اصفهان بعنوان اولین اجراکننده، آمادگی خود را برای عملیاتی کردن این طرح اعلام کرده است.»
    رئیس شورای شهر اصفهان با اشاره به اینکه طبق این طرح، حتی وظایف و اختیارات آموزش و پرورش نیز باید به شهرها محول شود اضافه می کند: «نتایج مطلوب اجرای طرح مدیریت واحد شهری در 3 الی 4 سال خود را نشان خواهد داد.»
    
    رسیدگی به مناطق محروم
    عملکرد شوراها در اکثر مناطق کشور نشان از کارآمدی این نهاد در کشور داشته است. این مسئله ای است که اکثر کارشناسان و تحلیلگران منصف آن را قبول دارند.
    «حمیدرضا فولادگر» نماینده مردم اصفهان دراین رابطه می گوید: «امیدوارم شوراهای سوم نیز با قدرت و صلابت و با استفاده از تجربیات گذشته بویژه موفقیت های حاصل شده در دور دوم و با سرعت و دقت بیشتر امور شهرها و روستاها را بهتر از وضعیت امروز کنند چرا که این مسئله عمده ترین وظیفه آنهاست.»
    «سیدمحمدرضا میرتاج الدینی» نماینده مردم تبریز هم رسیدگی بیشتر به مناطق محروم در شهرها و روستاها را از اهم وظایف شوراهای دوره سوم می داند و می افزاید: «مردم تبریز دوست دارند که شهرشان با سرعت و بدون حاشیه های سیاسی و جناحی، به سامان برسد بویژه محلات محروم شهر.»
    «سیدحسین ذوالانوار» نماینده مردم شیراز خواهان توجه به شبکه حمل و نقل این کلانشهر است او می گوید : «70 درصد اتوبوسرانی شیراز در اختیار بخش خصوصی است. در واقع شهر ما پیشتاز خصوصی سازی در بخش خدمات شهری است اما وزارت کشور اعتبار و امکانات لازم را در اختیار قرار نداده است.»
    
    خدمت رسانی فارغ از جناح بازی
    رهبر معظم انقلاب در پیام خود به مناسبت آغاز به کار سومین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا فهرستی از خدمات شوراها را بیان می فرمایند: «باید حفظ هویت و اصالت شهرها و روستاها و پایبندی به معماری اسلامی و ایرانی و رعایت زیبایی و استحکام بناها و ترویج فرهنگ و نظم و قانون وگسترش نهادهای دین و اخلاق و آسان سازی خدمت رسانی و عدالت و فراگیری در خدمات شهری و توسعه فضای سبز و اهتمام به سلامت محیط زیست و توجه به نیازهای جانبازان و مصدومان جسمی و نگاه عدالت گستر به محله ها و اشخاص محروم و توجه به جوانان برجسته شود و مدنظر قرار گیرد.»
    ایشان ملاک گزینش شهرداران و دهیاران را امانت، دینداری، کفایت و کارآمدی، نجابت و حسن سلوک بامردم می دانند و می افزایند: «دخالت، جناح بندی ها و انگیزه های حزبی و گروهی و شخصی و طایفه ای در این وظیفه زهر مهلکی است که شوراها را از کار می اندازد و آن را کم سود و گاه زیانبخش می سازد.»
    «مهدوی»، یک کارشناس مسائل شهری نیز در رابطه با وظیفه اصلی شوراها در دوره سوم می گوید: «باید به طرف مدیریت واحد شهری و روستایی حرکت کرد. از هر دیدگاهی که بیشتر منافع شهر و روستا تامین می شود و وظایف دیگر نهادهای کشور را مختل نمی کند باید هماهنگی ها صورت گیرد.»